Yazan: Ziraat Mühendisi Hayriye Yavaş
Kereviz kök ve yaprak sapları sebze olarak değerlendirilen, tohumu için üretildiğinde 2 yıllık, sebze olarak üretildiğinde ise tek yıllık bir bitkidir. Kışlık sebzeler arasında yer alan kereviz sadece kış aylarında tüketilmesi sebebiyle üretim ve tüketim miktarı diğer sebzelere göre düşüktür. Kereviz karbonhidrat ve proteince fakir bir sebzedir. A.B, C vitamini ve mineral madde bakımından zengin olması. Kereviz ne zaman nerede kültür bitkisi haline geldiği kesin olarak bilinmemektedir. Dış ülkelerde üç farklı kereviz bulunur. Ülkemizde ise genellikle kök kerevizleri sebze olarak değerlendirilir. Kesme kerevizlerde hem kök hem de sap istenilen oranda gelişmemiştir. Kesme kerevizler kök kerevizler ile sap kerevizler arasında bir geçiş formudur. Bu kerevizler de yapraklar ince, tüysüz ve sap üzerinde iki taraflı olarak sıralanmıştır. Soğuklara karşı kök ve sap kerevizlerine oranla daha dayanıklıdır. Kök kerevizlerinde yumru tüketilir.
Oluşan yumru çeşit özelliği ve bitki arasındaki mesafeye bağlı olarak farklı şekil ve formlarda olabilir.Yine çeşit özelliği, topraktaki su miktarı, gelişme devresinin uzunluğu gibi çeşitli etmenlerle yumru ağırlığı da değişmektedir. Kökleri kalın ve etlidir.Sap kerevizlerinde yumru gelişmemiştir, saplar etli bir yapıdadır.Kök ince ve ağ şeklindedir.Kerevizde en içte genç yapraklar bulunur.Sap kerevizde yapraklar, diğer çeşitlere göre daha etli ve daha kalındır. yabancı döllenme oranı yüksektir. çiçek üzerindeki erkek organlar dişi organlardan önce olgunlaşır. Bu nedenle olgunlaşan polen tozları arı veya böceklerle başka çiçeklere taşındığı için. Kerevizler ışık miktarı ve şiddetine karşı fazla reaksiyon göstermezler. Ancak ışıktan fazla hoşlanmazlar. Gölge yerlerde daha iyi gelişim gösterirler.
Kereviz tarımı için toprak birkaç kere derin sürüm işlemine tabi tutulmalıdır.Tohumla da yetiştirilebilmesine rağmen ülkemizde fide ile yetiştirilmektedir. Suyun kesilmesi veya az su verilmesi bitkinin gelişmesini ve sebze olarak değerlendirilen kısımların kalitesini olumsuz yönde etkiler. aşırı sulama durumunda veya yağışlı bölgelerde yetiştirilen kerevizlerde pas hastalığı görülür. Pas hastalığı ürünün pazar Değerini düşürdüğü gibi kök gelişmesini de olumsuz yönde etkiler. Kereviz mildiyösü de önemli bir hastalıktır. Bu hastalığa karşı fazla sulamadan kaçınılmalı Yağışlı bölgelerde sık dikim yağmurlama şeklinde sulamadan kaçınmalıdır. Kerevizin organik maddeye olan ihtiyacı fazladır. Çiftlik gübresi bitkinin büyümesi ve gelişmesi için yeterli değildir.
Kereviz azot ve potasyuma karşı aç bir bitkidir.Kerevizler erkenci ve geççi çeşitlerde değişmekle birlikte tarımının yapıldığı alanı 24-34 hafta arasında işgal ederler. Kök kerevizler; bitkilerin elle çekilmesi ile ya da çapa ve belle hasat edilmektedir. Büyük işletmelerde zamandan tasarruf açısından özel pulluklarla da sökülürler. Genellikle kök kerevizlerinde hasat seyreltme şeklinde kademeli olarak yapılır. Sadece hasat olgunluğuna gelmiş kök kerevizlerin hasadı yapılır. Geri kalan kereviz bitkileri daha iyi gelişir. Hasadı gerçekleşen kök kerevizlerin üzerindeki ince, yaşlı, Pazar değeri olmayan yapraklar kesilerek uzaklaştırılır. Temizlenen kök kerevizler yıkanarak ambalajlanır ve satılmak üzere gönderilir. Ülkemizde satışa gönderilen kerevizler dökme ile satılır. Bu aşamada en önemli sorun kereviz hasadının gecikmesi sonucu kök kereviz yumrularında görülen koflaşmadır.
Bu durumun nedeni tam olarak saptanamamıştır. Çeşit özelliğinden kaynaklandığı ileri sürülmektedir. Koflaşma istenilen bir durum değildir. Ürünün saklama ömrünü kısaltır, saklama esnasındaki kayıplar artar ve pazar değerini düşürür. Bu nedenle kök kerevizlerde hasat zamanı iyi belirlenmeli ve koflaşma başlamadan hasat tamamlanmalıdır. İlk yaprakların sararması hasat zamanını belli eder. Sap kerevizlerde ise durum biraz farklıdır. Hasat kademeli olarak değil tek seferde gerçekleştirilir. Ürün satışı için sap uzunluğu, kalınlığı ve istenilen açık renk elde edilince vakit kaybetmeden hasat edilir.Sıcak dönemde yapılan hasatta ürün hemen hazırlanıp ambalajlanmalı ve satışa gönderilmelidir.Yoksa güneş ve rüzgarın etkisiyle Pazar değerini kaybeder.Sap kerevizde dağılmayı önlemek için saplar yumrunun hemen üzerinden kesilmeli, yıkanmalı ve demetler halında hazırlanmalıdır.Hazırlanan ve ambalajlanan saplar uzun süre muhafaza etmek ve su kaybını önlemek için plastik örtülerle kapatılır.Hasadı gerçekleşen kerevizler genel olarak; bütün olmalı, sağlam ve temiz olmalı, taze olmalı ve görünüşü pazara hitap etmeli, böcek ve hastalık hasarı bulunmamalı, don zararı bulunmamalı, yan sürgün ve çiçek sürgünü vermemiş olmalı, sap kerevizlerde kök iyice temizlenmiş olmalı, kök kerevizlerde koflaşma olmamalı, sert ve sıkı yapıda olmalı.
