Tolga KIZGIN/YERELGÜÇ : Kurtuluş Savaşı'nda Yunanlıların kaçarken yakıp yıktığı İzmir'in Beydağ ilçesinin tarihine, Orta Çağ'dan kalma kalede yapılan kazılarla ışık tutulmuştu. Geçmişte adı Palaiapolis olan, önce Aydınoğulları'nın, 1426 yılından sonra da Osmanlı Devleti'nin yönetimine giren Beydağ'da, 15 Mayıs 1919'da İzmir'in Yunanlılar tarafından işgalinde halkın direnişi nedeniyle, 7 Eylül 1922'de işgal güçlerince büyük bir yangın çıkarılmıştı.
Birçok tarihi değerini bu yangında kaybeden, mimari yapılarının çoğu Cumhuriyet dönemi sonrasına ait olan, ilçenin güneyindeki tepede, 1200'lü yıllardan kaldığı sanılan ve bugüne kadar tek burcu ayakta duran Beydağ Kalesi, ilçenin tarihinin belgelenmesi amacıyla kazı programlarına alınmıştı.
Beydağ Kaymakamlığı, Beydağ Belediyesi ve Ödemiş Müze Müdürlüğünün iş birliğiyle başlatılan kazı çalışmaları, yıllar sonra sona erdi. Bu kazılarda, Beydağ'ın geçmişine ışık tutulacak veriler ortaya çıkarıldı.
Beydağ Belediyesi eski Başkanı Muhsin Pulcu döneminde başlatılan kazı çalışmaları, şimdi ki Başkan Vasfi Şentürk zamanında da devam etmişti. Şimdi de Tarihi Beydağ Kalesinde, Hükümet Konağı’nın tekrar ayağa kaldırılması ve buranın Kent Müzesi yapılması için harekete geçildi.
Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında yapılan hükümet konağı 1980li yılların başında tabiat şartlarına yenik düştüğü için yıktırılmıştı. Hükümet Konağı’nı tekrar ayağa kaldırmak için başlatılan çalışmalarda, tarihi bulgulara rastlanması üzerine, 2008 yılında İzmir 2 No’lu Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından çalışmalar durdurulmuştu.
Kale Arkeolojik Sit Alanı İlan Edildi
2009 yılında başlatılan kazı çalışmaları, 2013 yılına kadar devam etti. Bu yıllarda kazı esnasında bulunan Bizans Dönemine ait Bozalika (Kilise)’si nin ortaya çıkması üzerine, 2 No'lu Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu kalenin tarihi durumunu 3. dereceden 1. dereceye yükselterek arkeolojik sit alanı olmasına karar verdi.
Karar 10 gün önce çıktı
Eski Hükümet Konağı’nın yekrar ayağa kaldırılması çalışmalarının başlaması onayının 10 gün önce İzmir 1 No’lu Tabiat ve Kültür Varlıkları Koruma Kurulundan çıktığını belirten Beydağ Belediye Başkanı Vasfi Şentürk:
“Beydağ, tarihi yönden Bizans dönemine ait birçok eserlerin bulunduğu bir kenttir. Burada 1980’li yıllara kadar Hükümet Konağı Beydağ Kalesi’nin üzerinde bulunmaktaydı. Kalenin yıkılmasından sonra, buraya çay bahçesi yapılmıştı. Ancak, tarihimizi canlandırmak amacıyla, Hükümet Konağı’nı aynen eski durumuna yakışır şekilde, tekrar aynı yere tüm özellikleriyle inşa ederek, Kent Müzesi olarak turizme açacağız. Kazı çalışmaları esnasında bulunan kalıntıları camekânlar içerisine koyarak sergileyeceğiz. Ayrıca kale surları ve kalenin merdivenleri restore edilerek, eski durumuna getirilecektir. Beydağ halkından gelecek tarihi eserleri de müzede sergileyeceğiz. Bu suretle Beydağ, tarihi yönden turizme açılacaktır.”