YAZAN: ZİRAAT MÜHENDİSİ HAYRİYE YAVAŞ
Boyuna büyüme esnasında kazık kök beyaz renklidir.Yine çeşide göre değişmekle birlikte gelişmenin 1/3, 2/3 lük dönemlerinde yumru şeklini almaktadır.yan kökler 5-15 cm arası değişen bir alana yayılır.Yan köklerde yumru oluşturan bazı çeşitler istenmez çünkü bu durum yumru kalitesini düşürür.Turpların şekilleri yuvarlak basık-yuvarlak veya uzun yuvarlak olarak değişmektedir.bu şekil değişmesinde çeşit özelliği, tohum ekim derinliği, ekim sıklığı da etkili olmaktadır.
Örneğin; yuvarlak bir çeşidin tohumları derine ekilirse yuvarlaktan uzun silindirik veya uzun konik bir şekle dönüşür. Turp yaprakları turpun üzerinden dairesel olarak çıkarlar. Dairenin en dışında yaşlı, en içte ise genç yapraklar bulunur. Erkenci turplarda geççi turplara oranla yaprak sayısı ve büyüklüğü azalır. Turplarda bitkiler belli bir büyüklüğe ulaştığında çeşitlere bağlı olarak düşük sıcaklık, gün uzunluğu ve bunların birlikte etkisi ile çiçeklenme oluşumu başlar. Çiçeklenme oluşumu ile turplarda görülen büyüme durur. genelde yabancı döllenme görülür. Meyveler olgunlaştığında çatlamaz, bu nedenle tohum oluşturan meyvelerin erken hasat edilmesine gerek yoktur.
Tohumlar kapsül adı verilen meyve içinde düzensiz olarak yer alırlar. Serin iklim sebzesidir. Yüksek sıcaklık ve soğuktan hoşlanmazlar. Sıcaklığın artması, bitkide vejetatif büyümeyi hızlandırır ve yaprak sayısının artmasına neden olur. Bu durum sonucunda büyüme olumsuz etkilenir ve turpun küçük kalmasına neden olur. Bitkiler genç devrede düşük sıcaklıklara maruz kalırsa bazen turp oluşturmadan bazen de küçük bir turp meydana getirdikten sonra sürgün oluşturup çiçeklenmeye başlar Geniş alanlarda üretim yapılacaksa düze de ekim yapılabilir. İklim durumuna göre değişmekle beraber genellikle ağustos ayında ekimi yapılmalıdır.Toprakta yeterli derecede suyun bulunması sulamanın da düzenli olarak yapılması gereklidir. Suyun yetersiz olduğu durumlarda turpta çatlamalar meydana gelir. Su ihtiyacı, lahana grubu sebzelerine göre en yüksek olanıdır.
Sulama sonrası toprakta oluşan kaymak tabakasının kırılması ve yabancı ot mücadelesinin de yapılması gerekir. Bu işlemde hasat olumunun saptanması ve ürünün toplanması oldukça önemlidir. Bitki veya toprak üzerinde belirli bir gelişme aşamasına erişen veya gelişmesini tamamlayan sebzelerin bitkiden koparılmasına veya topraktan sökülmesine hasat veya derim adı verilir. Eğer hasat erken yapılırsa, sebzeler henüz gelişme dönemlerinde olduğu için yeterli irilik, şekil ve ağırlığa ulaşamamış olur. Bu nedenle meyveler küçük kalır ve verim düşer. Bunlara ek olarak, sebze bünyesinde kimyasal değişimler tamamlanmadığı için kalite düşük olacaktır. Bu sebzelerde kabuk yapıları olgunlaşmadığı için depolama veya taşıma sırasında ağırlık kaybı ve fizyolojik bozulmalara duyarlılık artacaktır.Hasadın gecikmesi hâlinde ise dökümler görülür.
Sebzeler çürümelere daha hassastır ve gelişme devam ettiğinden sebzelerde kartlaşma görülür. Fındık turpları hasat olgunluğuna 3-4 haftada geldiği halde, iri turplardan kestane ve bayır turpları ekimden 3 ay sonra hasat edilebilir. Turplarda hasat, genellikle kademeli olarak birkaç defada yapılır. Hasat olgunluğuna gelen turplarda, odunlaşma ve koflaşma görülmeden hasadın yapılması gerekir. Aksi takdirde gecikme sonucunda turpların içleri selülozlaşarak yenme değerini kaybeder.Fındık turplarında hasat olgunluğuna gelmiş turplar, yapraklarından tutulup elle sökülür. Genelde toprağın nemli olmasından dolayı bu işlem yapılırken zorluk çekilmez. Sökülen turpların kökleri, turpları ve yaprakları yıkanarak temizlenir. Kazık köklerin uçları kesilir. Bayır ve kestane turpları gibi iri turpların hasadı fındık turplarında olduğu gibi yapraklarından tutulup çekmek sureti ile olmaz.
Yapraklar kopar ancak turp topraktan çıkmaz. Bu nedenle sökümün bel veya çapalarla yapılması gerekir. Uygun şartlarda fındık turplarından dekara 1-2 ton, iri turplarda ise dekara 4-7 ton arasında verim alınabilir. Şekil, renk, irilik, sertlik, yumuşaklık gibi kalite özelliklerine göre "ekstra", "I. Sınıf", "II. Sınıf" gibi sınıflama yapılır.
