5- Dengesiz (Tutarsız) Ebeveyn Davranışı: Bu davranışın en belirgin özelliği çocuk eğitimindeki tutarsızlıktır. Ebeveyn, iki çocuk arası farklı davranış sergiler ya da çocuk eğitiminde çift mesaj verir. Çocuğun belli bir davranışı kimi zaman hoş görürken kimi zaman da sert tepki alır. Mesela evde hoş görülen bir davranış dışarıda azar ya da tartaklanma ile sonuçlanır. Başka bir örnekte ise çocuk söz dinlesin diye ilk önce yumuşak başlayan konuşma sabırlar tükendikçe bağırıp çağırma ile yer değiştirir sonunda kendini suçlu hisseden anne diz çöküp çocuktan özür diler. Bu durum çocuğun davranışı konusunda şüpheye düşmesine, davranışının doğru olup olmadığına karar verememesine sebep olur. Sonucu ebeveynin o anki psikolojisi ile değişkenlik gösteren durumların sıklığı çocuğun nerede, nasıl davranacağı konusunda gelişme göstermesini engeller. Çocuğun belli bir davranışının bazen hoş görülmesi bazense ceza alması çocukta cezanın anlamı ve suçun niteliği hakkında kuşkular uyanmasına neden olur. Bu hal “Acaba ne zaman, ne yapsam cezadan kurtulurum.” diye düşünmesine sebep olur.
Bazı ebeveynler çocukları arasında tutarsız davranırlar (daha çok sevilen çocuk, cinsiyet ayrımı, ilk çocuk-son çocuk ayrımı). Bu gibi durumlarda diğer çocuk/çocuklar ebeveyne öfke, olumlu davranılan çocuğa karşı kıskançlık ve kin duyguları beslemeye başlarlar. Ebeveynin gözünde onu kötü duruma düşürmeye çalışarak anne – babadan daha fazla ilgi ve sevgi görmeye çalışırlar.
Ebeveynlerin birbirlerinden farklı tutum içerisinde olmaları da “dengesiz ebeveyn davranışları” içerisine girer. Anne ve babanın hayata bakış açılarının farklı oluşu ve farklı disiplin anlayışına sahip olmaları da çocuğu yetiştirme konusunda farklılık yaratır. Çocuk davranışını onaylayan ebeveyne yakınlığını arttırırken diğer ebeveyne karşı öfke duyarak uzaklaşabilir. Bu yüzden mutlaka ebeveyn önce kendi arasında bir uyum yakalamalı, önceden kurallar belirlenmeli ve çizginin dışına çıkmadan uygulanmalıdır. Yani baba bir ceza verdiğinde anne hemen koşup sarılmamalı ya da anne izin konusunda olumsuzsa baba buna saygı göstermeli annenin vermediği izini çocuğa vermemelidir. Hatırlanmalıdır ki çocuklar çok iyi gözlemcidirler. En iyi gözlemledikleri kişilerse anne babalarıdır. Bu etkili gözlemleri sonucunda çocuk anneyi ve babayı nasıl kullanabileceğini, onlardan nasıl yararlanabileceğini çok çabuk öğrenir.
Ebeveynin çocuğun yanında, çocukla ilgili birbirlerini eleştirmeleri, birinin olumlu yaklaşımına diğerinin olumsuz yaklaşımı ya da birinin sürekli olarak çocuğun tarafını tutuyor olması da bu davranış modelinde sıklıkla gözlemlenen davranışlardır.
Çocuğun Kişiliği Üzerindeki Etkileri: Bu davranış modeli ile büyüyen çocuklar; çevrelerine karşı güvensiz, şüpheci, kaygılı ve kararsız bir kişilik yapısı geliştirebilirler. Kendi görüş ve düşüncelerini aktarmakta zorlanırlar. Ya kavgacı, agresif (isyankar) ya da ürkek, yumuşak (boyun eğen) bireyler olurlar. Bağımsızlığını göstermek için de kavgacı, asabi, çabuk kırılıp öfkelenen, tepkisel bir kişilik yapısı da geliştirebilirler. Neyin doğru neyin yanlış olduğu konusunda karar vermede zayıf olurlar. Tutarsız bir kişilik sergilerler, dengeli ve sağlıklı bir kişilik yapısı geliştirmek için oldukça fazla çaba harcamaları gerekir.
Sevgi ve huzurla…
